Niepewność na światowych giełdach a plany finansowe spółek

‍Od początku kadencji prezydenta Donalda Trampa wiele się zmieniło w światowej gospodarce. Obowiązujący dotychczas porządek funkcjonowania poszczególnych rynków uległ zawirowaniu. Szczególnie było to widoczne, kiedy początkowo zapowiedzi, a później rzeczywiście wprowadzone nowe cła w relacjach pomiędzy USA a poszczególnymi państwami spowodowały, że giełdy gwałtownie zareagowały na te zmiany. Akcje spółek zaczęły spadać, co z jednej strony skutkowało tym, że inwestorzy zaczęli szukać innych bardziej bezpiecznych instrumentów finansowych, a z drugiej strony poszczególne korporacje zaczęły przygotowywać się do nowej rzeczywistości gospodarczej.

‍

W przypadku zmian stawek celnych dotychczasowe relacje biznesowe ulegają zmianie. Może okazać się, że jeśli zapowiedzi zostaną ostatecznie wprowadzone w życie (docierają kolejne informacje o negocjacjach handlowych poszczególnych państw czy Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi) nastąpią zmiany w zakresie łańcucha dostaw oraz poziom cenna świecie.

Wszystko wskazuje na to, że przed nami mogą wystąpić kolejne zmiany i kolejne nerwowe reakcje inwestorów oraz przedsiębiorstw. Pojawia się pytanie - czy obserwowane zawirowania światowej gospodarki mają swoje przełożenie na krajowe spółki i polskich przedsiębiorców?

Z pewnością tak, ale kluczem jest skuteczność dostosowania się do nowych warunków funkcjonowania. Możemy być spokojni o polskich przedsiębiorców, którzy zwłaszcza w ostatnich latach przeszli szkołę szybkiego dostosowania się do bardzo dynamicznie zmieniających się warunków otoczenia gospodarczego. Najpierw pandemia coronawirusa, a później wojna w Ukrainie, wymusiły konieczność podejmowania wielu decyzji operacyjnych w odpowiedzi na zmieniające się otoczenie rynkowe. To co dziś dzieje się na świecie wpłynie na nasze krajowe otoczenie gospodarcze i wypracowane dotychczas relacje biznesowe.

Jeśli operacyjnie spółki pośrednio lub bezpośrednio współpracują z dużymi międzynarodowymi korporacjami to należałoby przygotować się do konieczności rewizji planów finansowych, czy w skrajnych przypadkach nawet i modelu biznesowego funkcjonowania. W pierwszej kolejności warto dokonać przeglądu zawartych umów oraz kontraktów handlowych, aby oszacować ryzyko niższych od zakładanych poziomów przychodów ze sprzedaży. Korekcie może wymagać poziom i struktura kosztów, a także łańcuch dostaw, który może zostać zmieniony.

Szybkość zmian następować może stopniowo od wyższych międzynarodowych do niższych krajowych poziomów współpracy biznesowej. Odczuwalność zmian uzależniona jest od specyfiki prowadzonej działalności, stopnia dywersyfikacji klientów, czy też rynku, na którym spółka operuje (B2B czy B2C).

Jeśli patrzymy na wartość spółki z punktu widzenia przyszłości i jej zdolności do generowania nadwyżek finansowych to zakładane trendy wzrostu wartości przychodów oraz przewidywany poziom rentowności z podstawowej działalności operacyjnej w najbliższej przyszłości mogą kształtować się na innych poziomach niż miało to miejsce w ostatnich latach.

W konsekwencji w budżetach czy w wieloletnich planach finansowych należy uwzględnić dodatkowe czynniki ryzyka, które w konsekwencji mogą mieć wpływ na:

‍

1. zmiany poziomu przychodów ze sprzedaży w kolejnych latach – przykład: kontrahenci handlowi stanowiący element łańcucha dostaw korporacji międzynarodowych weryfikując własne plan produkcyjne mogą istotnie ograniczyć swoje zamówienia,
2. konieczność restrukturyzacji kosztów bezpośrednich, przeglądu wielkości zatrudnienia, a także budżetu wynagrodzeń - unieruchomienie części działalności operacyjnej lub zatrzymanie produkcji spowoduje konieczność dostosowania zatrudnienia do aktualnych potrzeb przedsiębiorstwa,
3. wydłużenie terminów spływu należności, pojawienie się większej ilości należności przeterminowanych lub trudno ściągalnych spowoduje zmianę zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto spółki i w konsekwencji pogorszenie płynności finansowej- przykład: jeśli wydłuża się termin wpływu należności handlowych spółka może mieć problem z terminowym regulowaniem swoich zobowiązań,
4. konieczność skorzystania z posiadanych limitów kredytowych lub pozyskania dodatkowych źródeł finansowania – przykład większe zapotrzebowania na kapitał obrotowy może skutkować konieczności większego zadłużenia i wzrostu kosztów finansowych,
5. plany inwestycyjne – przykład: rozpoczęta inwestycja może stracić swoje uzasadnienie biznesowe, jeśli w kolejnych latach nie będzie potrzeby zwiększenia skali prowadzonej działalności lub jeśli działalność ta okaże się nierentowna,
6. zachowania banków - przykład nowe realia gospodarcze mogą skutkować nowymi bardziej restrykcyjnymi kowenantami stosowanymi przez banki w umowach kredytowych, może zwiększyć się poziom monitorowania / raportowania sytuacji ekonomiczno-finansowej, a także mogą pojawić się wymagania dodatkowego zabezpieczenia zawartych umów. W skrajnym przypadku banki mogą nie przedłużyć a nawet wypowiedzieć umowy kredytowe.

‍

Wszystkie z wymienionych przykładowych skutków niekorzystnych zmian otoczenia rynkowego mają wpływ na przyszłą sytuację ekonomiczno-finansową spółki. Podczas okresowych przeglądów budżetów lub planów uzasadnionym jest, aby czynniki ryzyka niekorzystnych następstw rynkowych zostały w nich uwzględnione. Zaktualizowanych planów finansowych wymagać mogą zarówno zarządy, organy nadzoru w spółkach, jak i instytucje finansujące. Przygotowanie się na wystąpienie negatywnych scenariuszy prognoz finansowych zmian pozwoli na minimalizację negatywnych skutków ich wystąpienia.

Jeśli spółka stoi w przededniu procesu sprzedaży lub proces ten jest aktualnie prowadzony, wówczas pojawiające się czynniki ryzyka mogą stać się podstawą do renegocjowania uzgodnień w zakresie warunków finansowych transakcji albo mogą skutkować wstrzymaniem proces transakcyjnego lub jego zakończeniem.

Trudno określić prawdopodobieństwo wystąpienia takich zdarzeń ale warto przygotować swoje plany finansowe w taki sposób, aby przewidywały one konkretne scenariusze zmian otoczenia rynkowego. Często jest to bagatelizowane, jednak „zamykanie oczu” i twierdzenie, że nas to nie dotyczy może skutkować niewłaściwym przygotowaniem do zmian zachodzących w otoczeniu rynkowym.