Test Prywatnego Inwestora – kluczowe narzędzie oceny zgodności pomocy publicznej
Test Prywatnego Inwestora (TPI) jest istotnym narzędziem oceny zgodności wsparcia finansowego udzielanego przez podmioty publiczne z zasadami rynkowymi. TPI pozwala określić, czy wsparcie przyznawane przez podmioty publiczne jest na warunkach rynkowych, czyli czy na identycznych zasadach mogłoby ono być udzielone przez podmiot prywatny kierujący się w głównej mierze interesem ekonomicznym.
Podstawą prawną stosowania Testu Prywatnego Inwestora są przepisy unijne dotyczące pomocy publicznej, w szczególności artykuł 107 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Obowiązek przeprowadzenia TPI spoczywa na podmiotach publicznych, które angażują się w przedsięwzięcia finansowe w spółkach. W szczególności test ten stosuje się w sytuacjach takich jak:
- udzielanie wsparcia finansowego (np. dokapitalizowanie, pożyczki, gwarancje),
- wejście kapitałowe poprzez obejmowanie udziałów/akcji w spółkach,
- udzielanie innych preferencyjnych warunków finansowych.
Jeśli test wykaże, że dany podmiot publiczny działałby w sposób zbliżony do prywatnego inwestora kierującego się chęcią wypracowania zysku, wówczas nie mamy do czynienia z pomocą publiczną.
W jaki sposób opracowuje się Test Prywatnego Inwestora?
Test Prywatnego Inwestora jest kompleksową analizą finansową i ekonomiczną. Jego przeprowadzenie wymaga uwzględnienia kilku kluczowych aspektów:
- Analiza rentowności inwestycji – sprawdzenie czy podmiot publiczny może oczekiwać rozsądnej stopy zwrotu na poziomie porównywalnym do inwestorów rynkowych.
- Analiza ryzyka – ocena czy poziom ryzyka związany z inwestycją jest akceptowalny w kontekście warunków rynkowych.
- Analiza porównawcza – odniesienie warunków transakcji do podobnych inwestycji realizowanych przez prywatne podmioty.
- Analiza alternatyw – weryfikacja, czy istnieją inne rozwiązania finansowe, które mogłyby przynieść lepsze rezultaty.
- Ocena uzasadnienia biznesowego – czy przedsięwzięcie jest zbudowane w oparciu o dające się obronić założenia oraz czy przyniesie realne i wymierne skutki ekonomiczno-finansowe.
Ocena efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia
Ocena przedsięwzięć inwestycyjnego mierzona jest z wykorzystaniem miar oceny efektywności finansowej inwestycji. Wykorzystywane są do tego celu następujące miary:
- wartość bieżąca netto (NPV), której wartość dodatnia oznacza, że korzyści związane z realizacją inwestycji pokrywają łączną wartość ponoszonych wydatków inwestycyjnych, a także oczekiwany zwrot z inwestycji określany poprzez stopę dyskonta. Dodatkowo inwestycja generuje nadwyżkę finansową ponad oczekiwany zwrot, która to nadwyżka odpowiada wartości NPV,
- wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (IRR), której wartość odpowiada stopie zwrotu generowanej przez przedsięwzięcie,
- dodatkowo możliwe jest określenie okresu zwrotu z inwestycji w ujęciu zarówno prostego okresu zwrotu, jak i zdyskontowanego okresu zwrotu. Prosty okres zwrotu informuje, po jakim czasie korzyści związane z realizacją inwestycji pokryją nakłady inwestycyjne. Zdyskontowany okres zwrotu wskazuje natomiast okres, po którym korzyści te, poza nakładami inwestycyjnymi, pokryją także oczekiwany przez inwestorów zwrot z inwestycji.
Szacując miary oceny efektywności finansowej możliwe jest także sporządzenie wycenę wartości spółki w dwóch scenariuszach, które zaprezentują wartość spółki:
- jeśli przedsięwzięcie finansowe nie będzie przeprowadzone
- jeśli przedsięwzięcie finansowe zostanie zrealizowane, a wszystkie skutki biznesowe zostaną osiągnięte w określonym horyzoncie czasu.
Jak interpretować wyniki Testu Prywatnego Inwestora?
Jeżeli test prywatnego inwestora wykaże, że transakcja jest zgodna z zasadami rynkowymi, oznacza to brak pomocy publicznej. Natomiast jeśli wsparcie udzielone przez podmiot publiczny odbiega od praktyk rynkowych i nie byłoby realizowane przez prywatnego inwestora, może zostać uznane za niedozwoloną pomoc publiczną i podlegać obowiązkowi zgłoszenia do Komisji Europejskiej.
